Ở Ukraine, có trận chiến trên bộ; sau đó là cuộc chiến ngôn từ về việc ai sẽ đổ lỗi cho những hành động tàn bạo mới nhất. Khi một trung tâm giam giữ bị pháo kích vào ngày 29 tháng 7, giết chết hàng chục tù nhân chiến tranh của Ukraine, các quan chức Ukraine đã lên tiếng chỉ trích cái mà họ gọi là tội ác chiến tranh về phía Nga, trong khi các quan chức Nga cáo buộc Ukraine tự giết chết tù binh của chính mình, có lẽ để bịt miệng họ. Nhưng trên Twitter, ít nhất một tài khoản của chính phủ Nga dường như ngụ ý rằng các tù binh – vốn là những người đến từ Trung đoàn Azov cực hữu của Ukraine.
Big Tech đã cố gắng dập tắt tuyên truyền của Nga: Nhưng Nga tìm thấy điểm mù sơ hở. Ảnh: @AFP.
"Các chiến binh #Azov xứng đáng bị hành quyết, nhưng cái chết không phải do pháo kích mà bằng cách treo cổ, bởi vì họ không phải là những người lính thực sự", Đại sứ quán Nga tại Vương quốc Anh đã viết dòng tweet bằng tiếng Anh cùng ngày với vụ pháo kích nổ ra. Dòng tweet lặp lại quan điểm theo lối cách nói chuyện lâu nay của Nga coi người Ukraine với Đức Quốc xã, được liên kết với một video trên kênh YouTube của Đại sứ quán Nga ở London và kết thúc bằng hashtag #StopNaziUkraine.
Trước sự phản đối kịch liệt từ người dùng, Twitter đã giấu dòng tweet sau nhãn cảnh báo và chặn nó không được chia sẻ, nhưng vẫn để sót cả dòng tweet và tài khoản của Đại sứ quán Nga tại Vương quốc Anh vẫn ở trên nền tảng, với lý do được công chúng quan tâm. YouTube thuộc sở hữu của Google sau đó đã xóa video mà dòng tweet có liên kết đến, với lý do quy tắc không đăng tải lại nội dung từ các kênh truyền thông nhà nước bị chặn của Nga, mặc dù kênh YouTube của Đại sứ quán Nga tại London vẫn trực tuyến.
Dòng tweet và phản ứng của các nền tảng công nghệ minh họa cách tuyên truyền của Nga và sự căm thù chống Ukraine tiếp tục lan truyền trên các nền tảng truyền thông xã hội toàn cầu gần sáu tháng sau cuộc chiến, ngay cả khi các nền tảng đó đã thực hiện một loạt các biện pháp để hạn chế nó. Trong khi những gã khổng lồ công nghệ bao gồm Facebook, YouTube, Twitter và TikTok đã thành công trong việc thu hẹp phạm vi tiếp cận của các phương tiện truyền thông nhà nước lớn nhất của Nga, một phần để đáp trả các lệnh trừng phạt của châu Âu, nghiên cứu mới chỉ ra có những điểm mù trong nỗ lực của họ. Và các quan chức Ukraine đang kêu gọi họ nhận ra và thích ứng với việc thay đổi chiến thuật truyền thông của Nga.
Theo một báo cáo mới từ nhóm nghiên cứu Advance Democracy, các tài khoản của Đại sứ quán Nga tại các quốc gia trên thế giới đã thực sự nhận được nhiều sự tham gia hơn trên Facebook và Twitter kể từ khi cuộc chiến bắt đầu so với trước cuộc xâm lược vô cớ của Nga vào ngày 24 tháng 2. Trên Facebook, những tài khoản đó đã tìm cách rửa sạch thông tin tuyên truyền của Nga khỏi các tài khoản truyền thông nhà nước bị trừng phạt, chẳng hạn như sao chép và nhúng các video do Russia Today của nhà nước sản xuất thay vì liên kết với chúng.
Những sơ hở như vậy khiến các nền tảng công nghệ lớn của Mỹ trở thành phương tiện cho tuyên truyền của Nga, bao gồm cả việc ác hóa người Ukraine thành Đức Quốc xã, có thể không tìm được chỗ đứng trên các phương tiện truyền thông chính thống của phương Tây.
George Dubinskiy, Thứ trưởng Bộ chuyển đổi kỹ thuật số Ukraine cho biết: "Nga đã biết rất rõ về lỗ hổng trong các quy tắc của một số nền tảng truyền thông. Chúng tôi đang có một cuộc chiến truyền thông ngay bây giờ".
Gần sáu năm sau khi Nga khai thác mạng xã hội để can thiệp vào các cuộc bầu cử ở Mỹ, khiến toàn cầu phải tính đến các hoạt động kiểm duyệt nội dung của ngành công nghệ, các công ty có giá trị nhất thế giới vẫn đang phải vật lộn để bắt kịp với một lượng lớn các tuyên truyền. Các tài khoản của Đại sứ quán Nga đang phá vỡ một số quy tắc của nền tảng, hỗ trợ việc phổ biến các bài tường thuật có lợi cho Nga, nghiên cứu của Advance Democracy cho thấy.
Nga đã thực hiện các bước để né tránh các biện pháp phòng thủ mà các công ty truyền thông xã hội phương Tây dựng lên nhằm chống lại các phương tiện tuyên truyền và truyền thông do nhà nước Nga kiểm soát. Ảnh: @AFP.
"Nga phủ nhận rằng một cuộc xâm lược đã được lên kế hoạch trước những ngày dẫn đến một cuộc xâm lược và đã tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền và thông tin sai lệch kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu", báo cáo cho biết thêm.
Ukraine cho biết Big Tech đã bỏ bóng tuyên truyền của Nga
Trong khi các phương tiện truyền thông phương Tây, với những ngoại lệ đáng chú ý, có xu hướng xử lý các tuyên bố của Nga một cách hoài nghi, các nền tảng xã hội mang đến cho Nga cơ hội tiếp cận khán giả toàn cầu bằng những tuyên truyền không được lọc, đôi khi ác độc. Điều đó đã bao gồm tuyên bố rằng các nạn nhân Ukraine là "tác nhân khủng hoảng" tạo ra những hình ảnh đau khổ giả tạo; rằng người Ukraine có trách nhiệm pháo kích thường dân của họ; và cho rằng những kẻ phản diện thực sự trong mọi trường hợp đều là "Đức Quốc xã" người Ukraine.
Các nỗ lực tuyên truyền trực tuyến có ảnh hưởng khác của Nga bao gồm thúc đẩy ý tưởng rằng Ukraine đang phát triển vũ khí sinh học; đổ lỗi cho Ukraine về tình trạng thiếu ngũ cốc; và cho rằng vấn nạn tham nhũng của Ukraine có nghĩa là các lô hàng vũ khí từ các đồng minh sẽ rơi vào tay kẻ xấu.
Larissa Doroshenko, một học giả sau tiến sĩ tại Đại học Northeastern, người nghiên cứu về thông tin sai lệch, cho biết Nga cũng đang ngày càng nỗ lực truyền bá những thông điệp như vậy ở châu Phi và các khu vực khác, nơi việc thực thi kiểm duyệt nội dung của các công ty công nghệ có xu hướng lỏng lẻo.
Nghiên cứu của Advance Democracy cũng chỉ ra rằng Nga đã thực hiện các bước để né tránh các biện pháp phòng thủ mà các công ty truyền thông xã hội phương Tây dựng lên nhằm chống lại các phương tiện tuyên truyền và truyền thông do nhà nước Nga kiểm soát.
