Tờ mờ sáng bật dậy theo chân người dân đi lên "sàn giao dịch" thứ lợn đặc sản ở Lào Cai

5 giờ ngày thứ Sáu. Mặt trời ló rạng phía chân trời xa xa, cả nghìn người từ khắp các nẻo đường nô nức kéo nhau về chợ phiên xã Lùng Phình (huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai). 

Người đem rau, người đem quả, người đem thực phẩm... góp vào phiên chợ tạo nên sắc màu rực rỡ đậm bản sắc văn hóa vùng cao. Trong phiên chợ ấy, nơi thu hút rất đông bà con là khu vực bán lợn giống, cũng vì lẽ đó mà nơi đây được mệnh danh là “sàn giao dịch” lợn giống lớn nhất vùng cao, mỗi phiên chợ có hàng trăm con lợn giống địa phương được đem đến trao đổi, mua bán.

Anh Ly Seo Lau, xã Lùng Cải (huyện Bắc Hà) đang cùng vợ nhấc hai chiếc tải đựng lợn giống lên xe Honda Wave mới cứng. 

Anh vừa bán xong đàn lợn đen sau 8 tháng chăn nuôi vất vả, được hơn 50 triệu đồng, hôm nay anh xuống chợ tìm mua lợn giống về tái đàn. Gia đình anh Lau từ trước đến nay nuôi duy nhất giống lợn đen địa phương bởi những đặc tính thích nghi tốt với điều kiện khí hậu, thức ăn vùng cao.

Anh Lau chia sẻ kinh nghiệm chọn lợn giống là lựa những con có đầu nhỏ, lưng thẳng, ngực sâu, hông to, lông mịn, nhanh nhẹn và có màu đen đặc trưng. Do xuống chợ từ sáng sớm nên anh có nhiều cơ hội chọn lợn giống. 

Sau một hồi ngắm nghía, hỏi giá, kiểm tra, cuối cùng vợ chồng anh cũng mua được 2 con lợn giống đen với giá 1,3 triệu đồng/con. “Chiều nay tôi sẽ tiêm phòng cho hai con lợn này, đợi phiên chợ sau tôi lại chọn lựa tiếp”, anh Lau nói.

“Sàn giao dịch” lợn giống ở xã Lùng Phình (huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai)  nhìn từ trên cao.

Còn bà Sùng Thị Cớ, xã Hoàng Thu Phố (huyện Bắc Hà) mặc chiếc váy thổ cẩm sặc sỡ, lưng đeo chiếc lù cở được đan bằng nan tre chắc chắn. 

Dường như bà vẫn chưa chọn được con lợn giống nào ưng ý. Đầu năm sau, bà Cớ cưới vợ cho con trai nên thời điểm này, bà muốn mua đôi lợn giống về thả vào chuồng để năm sau mổ thịt làm cỗ đãi khách. Cỗ cưới vùng cao không thể thiếu thịt lợn đen được chế biến thành nhiều món khác nhau. 

Lợn nhà nuôi với thức ăn tự nhiên; vì chọn lợn giống phục vụ ngày trọng đại của gia đình nên bà rất cẩn thận. Bà cầm hai chân sau của con lợn lên xem xét, rồi lấy tay vỗ nhẹ vào mõm lợn nghe tiếng kêu của nó ra sao. 

Tiêu chí bà quan tâm hàng đầu là lợn giống phải nhanh nhẹn, tiếng kêu to rõ ràng. Cuối cùng, bà cũng chọn được đôi lợn ưng ý. Bà thả vào chiếc tải rồi cho vào lù cở, đeo lên vai và phăm phăm bước ngược con dốc về nhà.

Anh Vàng Seo Sung, xã Sán Chải (huyện Si Ma Cai) cũng ra chợ từ sáng sớm. Phiên này, anh có 7 con lợn giống đem xuống chợ bán. Anh để chúng trong những chiếc tải màu vàng đã cắt thủng 4 góc, 5 con đã bán xong, chỉ còn 2 con nhỏ hơn đang chờ khách trả giá. 

Giá bán lợn giống dao động từ 1,1 đến 1,3 triệu đồng/con tùy vào trọng lượng và những đặc tính riêng của nó. Ở Sán Chải, hộ anh Vàng Seo Sung được đánh giá là “mát tay” trong nuôi lợn giống. Nhà anh có 5 con lợn nái đều là giống lợn đen bản địa được gia đình dày công chăm sóc. 

Lợn con được 2 - 3 tháng tuổi, anh Sung mới đem xuống chợ bán. Đến khoảng 8 giờ, anh đã bán xong 7 con lợn. Anh sang khu chợ ẩm thực cùng vài người trong thôn ăn bát thắng cố rồi đem tiền về cho vợ, tích cóp chuẩn bị sửa lại căn nhà vào tháng 10 năm nay.

Chợ phiên Lùng Phình họp vào thứ Sáu hằng tuần. Ngày họp chợ nào cũng nhộn nhịp, nườm nượp người dân các xã trên địa bàn các huyện Bắc Hà, Si Ma Cai và Xín Mần (Hà Giang) đến trao đổi, buôn bán. Cách thị trấn Bắc Hà khoảng 10 km, chợ chia làm các khu chính: Ẩm thực, thực phẩm, thổ cẩm, rượu, quần áo... Riêng khu vực bán lợn giống nằm tách biệt với các khu còn lại. Ở phiên chợ, bán duy nhất giống lợn đen bản địa đặc trưng của vùng cao, giá bán cao hơn các giống lợn trắng.

Phiên giao dịch lợn giống diễn ra tại khu đất trống rộng rãi, từ sáng sớm đã thu hút rất đông người bán, người mua, thậm chí cả những người chỉ ngồi đó xem người ta mua, bán lợn giống thế nào. Tiếng kêu eng éc của những chú lợn giống càng khiến không khí phiên giao dịch náo nhiệt. Lợn giống được để trong chiếc lồng bằng sắt, hoặc trong bao tải, có khi là được buộc bằng những sợi dây chắc chắn để người mua dễ quan sát.

Dù không mua, không bán, thậm chí phải chờ đến phiên sau thì cả người bán và người mua ở chợ vẫn hỉ hả. Họ gặp nhau, chuyện trò, bàn luận về giống lợn này, lợn kia, nhà này có giống lợn tốt hoặc mua lợn của nhà kia mát tay nuôi lớn vù vù. Ở phiên chợ, họ chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi, cách phòng, chống bệnh thường gặp trên đàn lợn.

Người chăn nuôi vùng cao truyền tai nhau rằng, muốn mua giống lợn tốt thì nhớ đến chợ phiên Lùng Phình vào thứ Sáu hằng tuần, ở đó tập trung những con lợn đen chất lượng, người bán mát tay mà người mua cũng sởi lởi nên “được vía”, lợn lớn nhanh như thổi. Chính vì lẽ đó, “sàn giao dịch” lợn giống Lùng Phình ngày càng thu hút người dân trong vùng và du khách.